1. መላእክት

የመላእክት ህላዌ የእምነት ሐቅ

የመንፈሳዊያን፣ መጽሐፍ ቅድስ ብዙውን ጊዜ "መላእክት" ሲል የሚጠራቸው ፈቂቃን ፍጡራን ሕላዌ የእምነት ሐቅ ነው፡፡ የመጽሐፍ ቅዱስ ምስክርነት እንደማያሻማው የቤተ ክርስቲያን ትውፊት ግልጽ ነው፡፡

እነርሱ ማን ናቸው?

ቅዱስ አውጉስጢኖስ ስለነርሱ ሲናገር "መልአክ" የተግባራቸው እንጂ የባህርያቸው ስያሜ አይደለም፡፡ የባህሪያቸውን ስም ከፈለጋችሁ "መንፈስ" ነው፤ የተግባራቸውን ስም ከፈለጋችሁ "መልአክ" ነው፡፡ ከማንነታቸው "መንፈስ"፣ ከተግባራቸው "መልአክ" የሚለውን ስም አግኝተዋል ይላል፡፡ መላእክት በሁለንተናቸው የእግዚአብሔር መልዕክተኞች ናቸው፡፡ "በሰማይ የሚኖረውን አባቴን ፊት ሁል ጊዜ ስለሚያዩ" "ቃሉን የሚፈጽሙ፣ የቃሉን ጽምፅ የሚሰሙ ኃያላን" ናቸው፡፡ ማቴ 18፡1ዐ መዝ. 1ዐ3፡2ዐ

ሙሉ በሙሉ መንፈሳዊ ፍጥረታት እንደ መሆናቸው መላእክት ዕውቀትና ፈቃድ አላቸው፡፡ የክብራቸው ሞገስ እንደሚመሰክረው፣ ከሚታዩ ፍጥረታት ሁሉ በፍጽምና የሚልቁ አካላዊና ሞት የሌለባቸው ፍጥረታት ናቸው፡፡

ክርስቶስ "ከመላእክቱ ሁሉ ጋር"

ክርስቶስ የመላእክት ዓለም ማዕከል ነው፡፡ መላእክቱም የእርሱ ናቸው፡፡ "የሰው ልጅ በመላእክቱ ሁሉ ታጅቦ በክብር ሲመጣ ..." ማቴ 25፡31 የእርሱ ናቸው ምክንያቱም በእርሱ ለእርሱ የተፈጠሩ ናቸውና፡፡ "የሰማይና በምድር ያሉት፣ የሚታዩና የማይታዩ፣ ዙፋናት የሆኑ ወይም ጌትነት፣ አለቆችና ባለሥልጣኖች ሁሉ የተፈጠሩት በእርሱ ነው፡፡ እግዚአብሔር ሁሉን ነገር የፈጠረው በእርሱና ለእርሱ ነው፡፡" ቆላ 1፡16 የማዳን ዕቅዱ መልክተኞች ስላደረጋቸውም ይበልጥ የእርሱ ናቸው፡፡ "ታዲያ መላእክት የሚድኑትን ለማገልገል የሚላኩ የእግዚአብሔር አገልጋዮች የሆኑ መንፈሶች አይደሉምን? ዕብ 1፡14

መላእክት ከፍጥረት ጊዜ ጀምሮና በድኅነት ታሪክ ዘመን በሙሉ ነበሩ፤ ይህን ድኅነት ከቅርብ ወይም ከሩቅ አያበሠሩ የመለኮታዊውን ዕቅድ ፍጻሜ እያገለገሉ ኖረዋል፤ ጥቂት ምሳሌዎችን ለመጥቀስ ያህል፣ ምድራዊውን ገነት ዘግተዋል፤ ሎጥን ጠብቀዋል፤ ሐጋርንና ልጅዋን አትርፈዋል፤ የአብርሃምን እጅ አቆይተዋል፤ በአገልግሎታቸው የእግዚአብሔርን ሕግ አስተምረዋል፤ ሕዝበ እግዚአብሔርን መርተዋል፤ የብዙዎችን መወለድና መጠራትን አብሥረዋል፤ ነቢያትን ረድተዋል፡፡ በመጨረሻም ቅዱስ ገብርኤል /የመንገድ ጠራጊውን/ የዮሐንስ መጥምቁንና የራሱን የኢየሱስን ልደት አበሰረ፡፡

ከትስብእት እስከ ዕርገት፣ ሥጋ የሆነውን ቃለ ሕይወት በመላእክት ስግደትና አገልግሎት የታጀበ ነው፡፡ እግዚአብሔር "የበኩር ልጁን ልኮ ወደ አለም ሲያስገባ፣ የእግዚአብሔር መላእክት ሁሉ ይስገዱለት ይላል፡፡ "በሰማይ ለእግዚአብሔር ክብር ይሁን" ሉቃ 2፡14 እያሉ በክርስቶስ ልደት ያዜሙት መዝሙር እስከ ዛሬ በቤተክርስቲያን ውዳሴ ማስተጋባቱን አላቋረጠም፡፡ ኢየሱስን በሕፃንነቱ ጠብቀውታል፤ በምድረ በዳ አገልግለውታል፤ ከጠላቶቹ እጆች ሊያተርፉት ሲችሉ፣ በእሥራኤል እንደደረሰው ሁሉ በአትክልቱ ውስጥ በመከራው ጊዜ አጽናንተውታል፡፡ እንደገና የክርስቶስን ትስብእትና ትንሣኤ መልካም ዜና በማብሰር "ወንጌልን ያስተማሩ" መላእክት ናቸው፡፡ በሚያበሥሩት ክርስቶስ ደግሞ በሚመጣበት እለት፣ በፍርዱ ላይ ሊያገለግሉት ይገኛሉ፡፡

መላእክት በቤተ ክርስቲያን ሕይወት ውሰጥ

እስከዚያው ድረስ መላው የቤተ ክርስቲያን ሕይወት ከመላእክት ምስጢራዊና ኃያል እርዳታ ትጠቀማለች፡፡ በሥርዓተ አምልኮዋ ቤተ ክርስቲያን ከመላእክት ጋር በመተባበር ቅዱስ፣ ቅዱስ፣ ቅዱስ በማለት /ሦስት ጊዜ/ ለእግዚአብሔር ትሰግዳለች፡፡ እርዳታቸውንም /በላቲን ሥርዓት "ሁሉን የምትችል አምላክ ሆይ መልአክህ ... እንጸልያለን"፤ በቀብር ሥርዓተ አምልኮ "መላእክት ወደ ገነት ይመሩህ ዘንድ ..." እያለች ትለምናለች፡፡ በተጨማሪም በሲዛንቲናዊ ሥርዓተ አምልኮ በ "ኪሩቤላዊ ውዳሴ" የአንዳንድ መላእክትን፣ በይበልጥም /የቅዱስ ሚካኤልን፣ የቅዱስ ገብርኤልን፣ የቅዱስ ሩፋኤልን የጠባቂ መላእክትን/ መታሰቢያ ታከብራለች፡፡

የሰው ልጅ ሕይወት ከልደት እስከ ሞት በእነርሱ የቅርብ እንክብካቤና አማላጅነት የተከበበ ነው፡፡ "በእያንዳንዱ አማኝ ጐን አንድ መልአክ እንደ ጠባቂና እረኛ ይቆማል" በዚህች ምድር ላይም ክርስተያናዊ ሕይወት በአምላክ አንድ የሆኑትን የመላእክትና የሰው የተቀደሰ ወዳጅነትን ይካፈላል፡፡

4. የፍጥረት ምስጢር - እግዚአብሔር በጥበብና በፍቅር ዓለምን ፈጠረ

እግዚአብሔር ዓለምን በጥበቡ እንደ ፈጠረ እናምናለን፡፡ ፍጥረት የአንዳች ግዴታ፣ በጭፍን የመጣ ዕጣ ፈንታ ወይም የአጋጣሚ ጉዳይ አይደለም፡፡ ፍጥረት በእግዚአብሔር ፈቃድ እንደ መጣ እናምናለን፤ ፍጥረታቱ ሕላዌውን፣ ጥበቡን፣ ቸርነቱን እንዲካፈሉ ፈቃዱ በመሆኑ ያደረገው ነው፡፡ “ሁሉንም ነገር ስለ ፈጠርህ፣ ሁሉም ነገር የተፈጠረውና ሕልውናን ያኘው በአንተ ፈቃድ ነው፡፡” መዝ. 1ዐ4፡24 ስለዚህም ዘማሪው “እግዚአብሔር ሆይ አንተ ብዙ ነገሮችን ፈጥረሃል፤ ሁሉንም በጥበብ አድርገሃል፡፡” ስለዚህ “ጌታ በሁሉም ቸር ነው፤ ለፍጥረታቱ ሁሉ ይራራል” ሲል ያወድሰዋል፡፡

እግዚአብሔር ዓለምን “ከምንም ነገር” ፈጠረ

እግዚአብሔር ለመፍጠር አስቀድሞ የነበረ ነገር ወይም አንዳች እርዳታ እንደማያስፈልገው፤ ፍጥረት ከመለኮታዊ አካል ሊመጣ ግድ እንዳልሆነ እናምናለን፡፡ እግዚአብሔር በፈቃዱ “ከምንም ነገር እንዲሁ” ይፈጥራል፡፡

እግዚአብሔር ዓለምን አስቀድሞ ከነበረ ነገር ካመጣ ያ ምን ያስደንቃል? አንድ አንጥረኛ ካገኘው ነገር ያሻውን እንደሚሠራ፣ እግዚአብሔርም ከምንም ተነሥቶ የፈለገውን በመሥራት ሁሉን የሚችል መሆኑን ያሳያል፡፡

ፍጥረት “ከምንም ነገር” የመምጣቱ እምነት፣ ቃል ኪዳንና ተስፋ የተጣለበት እውነት እንደ ሆነ መጽሐፍ ቅድስ ይመሰክራል፡፡ አንዲት የሰባት ልጆች እናት ልጆቿን ለሰማዕትነት ስታበረታታ የሚከተለውን ትላለች፡፡

እንዴት በማሕፀኔ እንደ ተፈጠራችሁ አላውቅም፡፡ ሕይወትና እስትንፋስ የሰጠኋችሁ እኔ አይደለሁም፤ በእያንዳንዳችሁ ውስጥ ያሉትን ሕዋሳት በሥርዓት ያቀናጀሁላችሁም እኔ አይደለሁም፡፡ ስለዚህ ለፈጣሪ፣ የሰውን ልጅ ለፈጠረና የሁሉንም ነገር መጀመሪያ ላቀደ አምላክ ሕጎች መከበር ብላችሁ አሁን ራሳችሁን ስለረሳችሁ፣ በመሐሪነቱ ሕይወትንና እስትንፋስን እንደገና ይሰጣችኋል፡፡ ሰማይንና ምድርን፣ በእነርሱም ውስጥ የሚገኘውን ማንኛውንም ነገር እስኪ ተመልከቱ እግዚአብሔር አስቀድመው ከነበሩ ነገሮች እንዳልሠራቸውም እወቁ፡፡ የሰው ልጅም ወደዚህ ዓለም የመጣው እንዲሁ ነው፡፡

እግዚአብሔር ማንኛውንም ነገር ከምንም ነገር መፍጠር ስለሚችል፣ በመንፈስ ቅዱስ አማካይነት ለኃጢአተኞች ንጹሕ ልብ በመፍጠር መንፈሳዊ ሕይወትን፣ እንዲሁም ለሙታን በትንሣኤ አማካይነት አካላዊ ሕይወትን ሊሰጣቸው ይችላል፡፡ እግዚአብሔር “ለሙታን ሕይወት ይሰጣል፤ የሌሉ ነገሮችንም ወደ መኖር ይጠራል፡፡” እግዚአብሔር በቃሉ በጨለማ ውስጥ ብርሃን ማፍለቅ እንደቻለ ሁሉ፣  እስካሁን እርሱን ለማያቁትም የእምነት ብርሃን ሊሰጣቸው ይችላል፡፡

እግዚአብሔር ሥርዓት ያለው መልካም ዓለም ፈጠረ

እግዚአብሔር በጥበብ ስለሚፈጥር፣ ፍጥረቱ ሥርዓት አለው፡፡ “አንተ ሁሉንም ነገር በልክ፣ በቁጥርና በሚዛን ደልድለሃል፡፡” ጥበብ 11፡2ዐ በዘላለማዊው ቃልና በእርሱም አማካይነት “በማይታየው የእግዚአብሔር አምሳል” የተፈጠረው ዓለም “በእግዚአብሔር አምሳል” ለተፈጠረውና ከእግዚአብሔር ጋር እንዲገናኝ ለተጠራው ለራሱ ለሰው ልጅ የታሰበና የቀረበ ነው፡፡ የመለኮታዊ እውቅት ብርሃን ተጋሪ የሆነው ሰብአዊ ማስተዋል፣ በፈጣሪና በሥራው ፊት በሚያሳየው ትህትና አክብሮት ካልሆነ በቀር በቀላሉ የሚደርስበት ባይሆንም፣ በፍጥረቱ አማካይነት እግዚአብሔር የሚነግረንን መዳት ይቻላል፡፡ ፍጥረት ከእግዚአብሔር ቸርነት የመጣ በመሆኑ፣ ያን ቸርነት ይጋራል “እግዚአብሔርም የፈጠረውን ሁሉ አየ … እጅግ መልካም መሆኑንም ተመለከተ”  ፍጥረት ለሰው ዘር እንደ ስጦታ እንዲቀርብ፣ ውርሱ እንዲሆንና በአደራ እንዲጠብቀው እግዚአብሔር ፈቃዱ ሆኗልና፡፡ በብዙ አጋጣሚዎች፣ ቤተ ክርስቲያን ግዙፉን ዓለም ጨምሮ ስለ ፍጥረት መልካምነት፣ ስትከራከር ቆይታለች፡፡

እግዚአብሔር ከፍጥረት ሁሉ የላቀ ቢሆንም፣ ለእርሱ ቅርብ ነው፡፡

እግዚአብሔር ወሰን በሌለው ደረጃ ከሥራዎቹ ሁሉ የላቀ ነው፡፡ “ለአንተ የሚቀርበው ምስጋና ከሰማይ በላይ ከፍ ያለ ነው፡፡ በርግጥ የእግዚአብሔር “ታላቅነት ሰው ከሚያስተውለው በላይ ነው፡፡” መዝ 145፡3 ነፃና ሥልጣኑ የመላ ፈጣሪ፣ ሕልው ለሆነው ነገር ሁሉ ቀዳሚው መንስኤ ስለሆነ፣ እግዚአብሔር ለፍጥረቱ ውስጣዊ ማንነት ግልጽ ነው፡፡ “ሕይወት የምናገኘውና የምንቀሳቀሰው፣ የምንኖረውም በእርሱ ነው፡፡” የሐ.ሥ 17፡28 በቅዱስ አውግስጢኖስ ታላቅ እግዚአብሔር “እጅግ ጥልቅ ከሆነው እኔነቴ በላይ ጥልቅ ከላቀው ከፍታዬም በላይ ከፍ ያለ ነው፡፡”

እግዚአብሔር ፍጥረትን ይቀብቃል፣ ደግፎ ያኖራል

ፍጥረትን በተመለከተ፣ እግዚአብሔር ፍጥረታቱን በራሳቸው አይተዋቸውም፡፡ የሚሰጣቸው ሕላዌና ሕይወት ብቻ ሳይሆን በእያንዳንዱ ሰዓትም ይጠብቃቸዋል፤ በሕልውና ያቆያቸዋል፤ ለመሥራት ያስችላቸዋል፤ ከፍጻሜም ያደርሳቸዋል፡፡ ለፈጣሪ አክብሮት በመስጠት የቱን ያህል የእርሱ ድጋፍ እንደሚያሻን መገንዘብ የጥበብና የነጻነት፣ በራስ የመተማመንና የደስታ ምንጭ ነው፡፡

“ሕልው የሆኑትን ነገሮች ሁሉ ትወድዳለህ፤ ከሠራሀቸው ነገሮች አንዳቸውንም ስንኳ አትጠላም፤ አንተ ብትጠላው ያን ነገር አትፈጥረውም ነበርና፡፡ አንተ ባትፈቅደውማ የቱስ ነገር ቢሆን በፊትህ እንዴት በጸና ነበር? አንተስ ያልወደድኸው ነገር እንደምን ሊዘልቅ ይቻለዋል? ሕያዋንን የምትወድ ጌታ ሆይ! ያንተ ስለሆኑ ሁሉንም ነገሮች ትጠብቃቸዋለህ” ጥበብ 11፡24-26